Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Wprawdzie Sejm przyjął ustawę przedłużającą o kolejne 7 miesięcy możliwość świadczenia usług psychologicznych przez obywateli Ukrainy bez konieczności nostryfikacji dyplomu, ale Senat ją odrzucił, a jego uchwała nie została rozpatrzona przez Sejm
• Tymczasem wśród uchodźców wojennych z Ukrainy stale utrzymuje się wysokie zapotrzebowanie na opiekę psychologiczną
• Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje u Pawła Szefernakera, wiceszefa MSWiA i pełnomocnika rządu ds. uchodźców wojennych z Ukrainy
• AKTUALIZACJA 20.11.2023 r.: Ministerstwo Zdrowia dostrzega zasadność przedłużenia  okresu funkcjonowania przepisów art. 64a ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Odpowiednie rozwiązania legislacyjne zostaną przygotowane przy ewentualnej nowelizacji tej ustawy - odpowiedział Paweł Szefernaker, sekretarz stanu w MSWiA.
• AKTULIZACJA 24.01.2024 r.: Wobec braku nowelizacji ustawy RPO prosi minister zdrowia Izabelę Leszczynę o rozważenie podjęcia odpowiednich działań legislacyjnych   
• AKTUALIZACJA 13.02.2024 r.: Resort zdrowia zgłosił propozycję legislacyjną przywracającą, do 31 grudnia 2025 r., możliwość świadczenia usług psychologicznych obywatelom Ukrainy w Polsce. Ministerstwem wiodącym dla tego projektu jest MSWiA.
• AKTUALIZACJA 19.02.2024 r.: W związku z trwającymi pracami legislacyjnymi RPO Marcin Wiącek pisze do marszałek Senatu Małgorzaty Kidawy-Błońskiej. Zwraca jej uwagę na argumenty przemawiające za przedłużeniem prawa ukraińskich psychologów do świadczenia usług psychologicznych.

Do RPO wpłynęła prośba organizacji i instytucji działających na rzecz praw człowieka o interwencję w sprawie przedłużenia prawa do świadczenia usług psychologicznych dla psychologów z Ukrainy bez konieczności nostryfikacji dyplomu.

Zgodnie z art. 64a ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, od 24 lutego 2022 r., przez okres 18 miesięcy, obywatel Ukrainy przebywający na terytorium RP w okresie pobytu zgodnego z obowiązującymi przepisami, w przypadkach, o których mowa w art. 22 ust. 1, posiadający uzyskany w Ukrainie dyplom:

1. jednolitych studiów na kierunku psychologia albo
2. dyplom ukończenia studiów pierwszego stopnia na kierunku psychologia i drugiego stopnia na kierunku psychologia

– zakończonych uzyskaniem tytułu zawodowego specjalisty na kierunku psychologia albo magistra na kierunku psychologia, może świadczyć usługi psychologiczne obywatelom Ukrainy przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym może udzielać świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień. 

Uprawnienia wynikające z ustawy wygasły 24 sierpnia 2023 r.

Zgłoszony postulat został dostrzeżony przez ustawodawcę i uwzględniony w ustawie o zasadach udzielania przez Skarb Państwa gwarancji za zobowiązania Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego. Zgodnie z nią w art. 64a ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy „18 miesięcy” zmieniono na „25 miesięcy”. 

Tym samym ustawodawca przewidział wydłużenie o kolejne 7 miesięcy możliwości świadczenia usług psychologicznych przez obywateli Ukrainy bez konieczności nostryfikacji. Ta zmiana odpowiada na niezmiennie wysokie zapotrzebowanie na opiekę psychologiczną i jest wyczekiwana przez szereg organizacji, jak również samych psychologów z Ukrainy.

Uchwaloną przez Sejm ustawę Senat odrzucił 17 sierpnia 2023 r. Ta uchwała Senatu nie została jednak poddana pod obrady Sejmu. Oznacza to, że prawo do świadczenia usług psychologicznych wygasło.

Zastępca RPO Stanisław Trociuk przedstawia ten problem min. Pawłowi Szefernakerowi wraz z prośbą o odniesienie się do możliwości jego rozwiązania.

Pismo RPO do MZ

Do RPO wpłynęła prośba organizacji i instytucji działających na rzecz praw człowieka o interwencję w sprawie przedłużenia prawa do świadczenia usług psychologicznych dla psychologów z Ukrainy bez konieczności nostryfikacji dyplomu.

W przeszłości ustawodawca podejmował działania zmierzające do wydłużenia możliwości świadczenia usług psychologicznych przez obywateli Ukrainy bez konieczności nostryfikacji dyplomu. Niestety nie doprowadziły one do nowelizacji ustawy.

RPO interweniował w tej sprawie m.in. u pełnomocnika rządu ds. uchodźców wojennych z Ukrainy. W odpowiedzi wskazał on, że MZ dostrzega zasadność przedłużenia okresu funkcjonowania przepisów art. 64a ustawy. Zaznaczył, że odpowiednie rozwiązania legislacyjne zostaną przygotowane przy jej ewentualnej nowelizacji.

Rzecznik prosi Panią Minister o rozważenie podjęcia działań legislacyjnych wychodzących naprzeciw problemowi. Podkreśla, że z uwagi na niezmiennie wysokie zapotrzebowanie na opiekę psychologiczną, wydłużenie możliwości świadczenia usług psychologicznych przez obywateli Ukrainy jest zmianą wyczekiwaną przez szereg organizacji, jak również samych psychologów pochodzących z Ukrainy.

Odpowiedź Wojciecha Koniecznego, sekretarza stanu w MZ

W związku z wystąpieniem z dnia 18 stycznia 2024 r. (pismo o sygnaturze VII.7014.12.2023.AMB), dotyczącym świadczenia usług psychologicznych przez psychologów z Ukrainy bez konieczności nostryfikacji dyplomu, Ministerstwo Zdrowia uprzejmie informuje iż dnia 2 lutego 2024 r. zgłosiło w tej sprawie propozycję do projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (nr w wykazie prac: UC12). Ministerstwem wiodącym dla tego projektu jest Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Ministerstwo Zdrowia zaproponowało zmianę art. 64a ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa poprzez przywrócenie możliwości, do dnia 31 grudnia 2025 r., świadczenia usług psychologicznych obywatelom Ukrainy przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym udzielania świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień przez osoby posiadające uzyskany w Ukrainie dyplom:

• jednolitych studiów na kierunku psychologia albo
• ukończenia studiów pierwszego stopnia na kierunku psychologia i drugiego stopnia na kierunku psychologia

- zakończonych uzyskaniem tytułu zawodowego specjalisty na kierunku psychologia albo magistra na kierunku psychologia.

Pismo RPO do marszałek Senatu

Marcin Wiącek zwraca uwagę na postulaty środowisk społecznych związane z prawem psychologów z Ukrainy do świadczenia usług psychologicznych dla Ukraińców. 

Wskazuje również na uprzednią korespondencję z Pełnomocnikiem Rządu ds. uchodźców wojennych z Ukrainy i Ministrem Zdrowia,. Oba organy zgadzały się co do zasadności przedłużenia tego uprawnienia i zapowiedziały uwzględnienie go przy ewentualnej nowelizacji ustawy. 

Niestety, w uchwalonej przez Sejm i będącej obecnie przedmiotem prac Senatu ustawie, postulowana zmiana nie została uwzględniona. 

Wobec tego Marcin Wiącek zwraca się do marszałek Senatu o uwzględnienie tej kwestii w pracach nad uchwaloną ustawą w Senacie i rozważenie podjęcia działań, tak by akt ten wychodził naprzeciw dostrzeżonemu problemowi. 

– Pragnę jednocześnie wskazać, że z uwagi na niezmiennie wysokie zapotrzebowanie w zakresie dostępu do opieki psychologicznej, wydłużenie możliwości świadczenia usług psychologicznych przez obywateli Ukrainy jest zmianą oczekiwaną przez szereg organizacji, jak również samych psychologów pochodzących z Ukrainy – podkreślił Marcin Wiącek.

Wskazał również, że ponieważ uprawnienia do usług psychologicznych przez obywateli Ukrainy pierwotnie przyznane w specustawie wygasły 24 sierpnia 2023 r., to wobec potrzeby społecznej warto rozważyć postulat organizacji pozarządowych, by ewentualne przedłużenie uprawnień w nowelizacji specustawy nastąpiło z mocą wsteczną. 

 VII.7014.12.2023