Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Od 2 do 5 sierpnia 2023 r. pracownicy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich czekają na Was w Namiocie Praw Człowieka na 29. Pol’and’Rock Festival.

5 sierpnia rozmawialiśmy o perspektywach integracji uchodźców wojennych z Ukrainy i potrzebie stosowania dostępnego języka w mediach, a także przeprowadziliśmy warsztaty zwracające uwagę na techniki zmierzające do wyrównania szans osób z grup mniejszościowych.

Debata: Gościnność przedłużona: perspektywy integracji uchodźców wojennych z Ukrainy z polskim społeczeństwem"

W debacie „Gościnność przedłużona: perspektywy integracji uchodźców wojennych z Ukrainy z polskim społeczeństwem” Maciej Grześkowiak – główny koordynator ds. współpracy strategicznej w Biurze RPO rozmawiał z Agnieszką Szmajdzińską – naczelniczką Wydziału Praw Migrantów i Mniejszości Narodowych w Zespole ds. Równego Traktowania BRPO i Marcinem Sośniakiem z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

Punktem wyjścia dla debaty było spostrzeżenie, że pobyt w Polsce osób uciekających przez rosyjską agresją na Ukrainę przedłuża się, a perspektywa zakończenia wojny i możliwości ich powrotu do kraju jest odległa. 
Eksperci zwrócili uwagę, że w miarę upływu czasu sytuacja uchodźców, których status regulowany jest przez przepisy zakładające ich ewentualny powrót, komplikuje się. Rozwiązania prawne ze specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy sprawdziły się w pierwszej fazie wojny, gdy potrzebne były pilne rozwiązania umożliwiające zaspokojenie podstawowych potrzeb tak wielkiej liczby osób.

Zmienia się między innymi percepcja osób z Ukrainy w polskim społeczeństwie. O ile sondaże CBOS wskazują, że wciąż znaczna większość Polaków popiera pomoc uchodźcom z Ukrainy, to zjawisko mowy nienawiści wobec Ukraińców w mediach społecznościowych przybiera na sile. 

Eksperci zwrócili również uwagę, że nie wszystkich uchodźców z Ukrainy traktuje się jednakowo. Biuro RPO odnotowało przypadki dyskryminacyjnego podejścia wobec uchodźców pochodzenia romskiego. Z kolei sama specustawa co do zasady nie znajduje zastosowania do osób, które musiały uciekać z Ukrainy, lecz nie posiadają obywatelstwa tego kraju. 

Silnie podkreślono, że Polska potrzebuje jednolitej polityki imigracyjnej i integracyjnej. Ich brak rodzi zagrożenia – między innymi zaistnienia zjawiska tzw. „równoległych społeczeństw” i innych napięć społecznych. Jednocześnie Polska ma szansę wyciągać wnioski z polityk imigracyjnych państw zachodnich, które znajdowały się w podobnym położeniu parę dekad wcześniej.

Warsztaty: Przez zróżnicowanie do równości

Następnie Aleksandra Szczerba z Zespołu ds. Równego Traktowania BRPO wspólnie z Anną Komar ze Stowarzyszenia Kobiety w Centrum przeprowadziły warsztaty "Przez zróżnicowanie do równości".

Równość nie oznacza identyczności, czasem natomiast wymaga zróżnicowania. Warsztat miał na celu uwrażliwienie uczestników na to, że czasem, by zapewnić równe szanse członkom grup mniejszościowych, czasem należy nadać jej pewne przywileje. W tym celu ekspertki omówiły z uczestnikami szereg opartych na prawdziwych okolicznościach kazusów, w których doszło do różnicowania sytuacji różnych osób. Uczestnicy warsztatów dyskutowali o słuszności takiego podejścia i proponowali własne pomysły, w jaki sposób przez równość zmierzać do sprawiedliwego i demokratycznego społeczeństwa.

Debata: Media dostępne dla wszystkich

Ostatnią debatę w Namiocie Praw Człowieka poprowadził Dariusz Supeł – zastępca dyrektora Centrum Projektów Społecznych Biura RPO, a uczestniczyli w niej Agata Jackiewicz ze Stowarzyszenia Kobiety w Centrum i Krzysztof Dobies z Fundacji Avalon. 

Media mają ogromny wpływ na to, w jaki sposób ich odbiorcy postrzegają świat. Z drugiej strony często brakuje w nich perspektyw grup marginalizowanych – na przykład kobiet, osób z niepełnosprawnościami, przedstawicieli społeczności LGBT+. Z tego względu obraz tych grup prezentowany w mediach jest zniekształcany, często w krzywdzący dla nich sposób.

Eksperci rozmawiali o możliwych rozwiązaniach tego problemu. Wskazali, że sposób mówienia o osobach z niepełnosprawnościami, nieheteronormatywnych i kobietach powinien odzwierciedlać to, jak sami przedstawiciele tych grup chcą o sobie mówić.