Biuletyn Informacji Publicznej RPO

1 marca 2024 r. przypada dziesiąta rocznica Dnia Bez Dyskryminacji. Odpowiedzialność za przestrzeganie praw każdego człowieka spoczywa na nas wszystkich. Każdy może przyczynić się do położenia kresu dyskryminacji. 

W tym roku Organizacja Narodów Zjednoczonych zaproponowała temat: „aby chronić zdrowie wszystkich, chroń prawa wszystkich”. Dzień Zero Dyskryminacji edukuje i zachęca ludzi do promowania integracji i zmian dla dobra wszystkich.

Kampania BRPO #PowiedzNiePrzemocy

Tegoroczne święto Zero dla Dyskryminacji jest również ostatnim dniem kampanii Biura Rzecznika Praw Obywatelskich przeciwko przemocy. Kampania rozpoczęła się 25 listopada 2023 r.  w Międzynarodowy Dzień Przeciwko Przemocy Wobec Kobiet. Celem kampanii było wzmocnienie świadomości nt. przemocy i sposobów reagowania na nią.

Na początku kampanii zostały nagrane spoty pokazujące różne oblicza przemocy. Przemoc może przybierać wiele form. To naruszająca godność - przemoc psychiczna czy też godząca w nietykalność - przemoc fizyczna. To też przemoc ekonomiczna, naruszenie obowiązku wsparcia ze strony bliskich, cyberprzemoc, stalking czy przemoc seksualna. Nagrania zawierały historie osób doświadczających przemocy.

Pierwsze z nich dotyczyło przemocy psychicznej, której celem jest naruszenie godności osoby doświadczającej przemocy. Przemoc psychiczna ma na celu zniszczenie poczucia mocy sprawczej ofiary, jej poczucia własnej wartości. Może przybierać różne formy, od gróźb, krzyków, szantażu do lekceważenia cudzych uczuć, obwiniania czy ujawniania cudzych tajemnic. Przemocą psychiczną jest również manipulowanie drugą osobą w taki sposób by stopniowo przejmować kontrolę nad sposobem postrzegania przez nią rzeczywistości.

Drugie nagranie przedstawiało historię przemocy ekonomicznej wobec osoby starszej. Seniorzy są najbardziej narażeni na doświadczenie przemocy ekonomicznej lub psychicznej, jednak w tej grupie przemoc rzadko przyjmuje tylko jedną formę. Przemoc ekonomiczna polega na wykorzystaniu pieniędzy lub innych dóbr materialnych, aby uzależnić od siebie drugą osobę. Może polegać na odebraniu renty lub emerytury, kontrolowaniu wydatków czy wydzielaniu pieniędzy. Przemocą ekonomiczną jest również zmuszanie do zaciągania kredytów, zakupu zbędnych rzeczy, a także wynajmowanie cudzego mieszkania bez zgody tej osoby.

W ramach prowadzonej kampanii odbyły się również spotkania regionalne dot. przeciwdziałania przemocy. Ich celem jest zwrócenie uwagi na potrzeby osób z niepełnosprawnościami oraz osób starszych doświadczających różnych form przemocy, a także wzmocnienie współpracy pomiędzy instytucjami. 

O przemocy, reagowaniu na przemoc i współpracy na rzecz skutecznego wsparcia osób z niepełnosprawnościami doświadczających przemocy rozmawiały osoby uczestniczące w spotkaniu w Łodzi. Współorganizatorem wydarzenia była Fundacja Autism Team oraz działający w ramach Fundacji Klub Świadomej Młodzieży skupiający samorzeczników i samorzeczniczki w spektrum autyzmu. W spotkaniu uczestniczyli również przedstawiciele Polskiego Związku Głuchych. Na spotkaniu skupiono się na indywidualnych trudnościach osób z różnymi niepełnosprawnościami oraz nawiązaniu współpracy pomiędzy samorzecznikami a instytucjami zaangażowanymi w przeciwdziałanie przemocy. Na koniec spotkania uczestnicy zostali zaproszeni do podpisania Deklaracji Współpracy na rzecz wspierania osób młodych przez osoby dorosłe.

O przemocy ekonomicznej i psychicznej, reagowaniu na przemoc i współpracy na rzecz skutecznego wsparcia rozmawiali uczestnicy spotkania, które zostało zorganizowane w Białymstoku. Spotkanie zostało zorganizowane we współpracy z Podlaskim Sejmikiem Osób z Niepełnosprawnościami. Partnerem było również Centrum Aktywności Społecznej w Białymstoku. Uczestnicy panelu dyskusyjnego zastanawiali się, jak uruchomić sieci wsparcia, jak przełamać trudności w zgłaszaniu spraw dotyczących przemocy. W tych sprawach potrzebna jest ścisła współpraca funkcjonariuszy Policji, przedstawicieli Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie, kuratorium oświaty, prokuratorów, a także przedstawicieli organizacji pozarządowych. W dalszej części spotkania uczestnicy dyskutowali jak wzmacniać świadomość praw i potrzeb osób z niepełnosprawnościami i osób starszych, jak budować sieci wsparcia, jak diagnozować, zbierać informacje o osobach z niepełnosprawnościami i starszych, które doświadczają przemocy oraz jak przeciwdziałać przemocy.

Już 15 marca 2024 r. w biurze RPO zostanie zorganizowana konferencja „Przemoc wobec osób starszych”. Wydarzenie organizowane jest przez Rzecznika Praw Obywatelskich we współpracy z Ogólnopolską Federacją Stowarzyszeń Uniwersytetów Trzeciego Wieku. Podczas konferencji zostaną poruszone tematy dot. definicji różnych form przemocy, jak przeciwdziałać przemocy, gdzie należy zgłosić działania przemocowe i kto może w takiej sytuacji pomóc.

Podejmowane działania w kampanii pokazały, że temat jest niezwykle ważny i wymaga dalszego zaangażowania Rzecznika Praw Obywatelskich. Dlatego planowane są kolejne spotkania regionalne w różnych częściach kraju. Zachęcamy do śledzenia strony internetowej BRPO, gdzie niedługo ukaże się więcej szczegółów.