Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich złożył 18 lutego do Trybunału Konstytucyjnego wniosek w sprawie nowelizacji ustawy o Policji.

Rzecznik wnosi o zbadanie zgodności przepisów regulujących:

• stosowanie kontroli operacyjnej oraz podsłuchów,
• pobieranie danych telekomunikacyjnych, pocztowych i internetowych

z Konstytucją RP, Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz z Kartą Praw Podstawowych Unii Europejskiej.

Ustawa z dnia 15 stycznia 2016 r. o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r., poz. 147), która wprowadziła do porządku prawnego większość kwestionowanych przepisów, nie tylko nie realizuje wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 30 lipca 2014 r. (K 23/11), ale w poważnym zakresie narusza konstytucyjne prawa i wolności człowieka oraz standardy wyznaczone w prawie międzynarodowym.

W zakresie pozyskiwania danych internetowych nie było konieczności żadnych zmian – wyrok Trybunału ich nie dotyczył.

Stanowisko RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich nie kwestionuje – co do zasady – możliwości, a nawet potrzeby stosowania różnych form inwigilacji. Wymóg ochrony bezpieczeństwa nie ma jednak charakteru bezwzględnego i wyłącznego, co oznacza, że może podlegać ograniczeniom.

Działania nakierowane na ochronę bezpieczeństwa obywateli nie mogą w sposób nieograniczony ingerować w prawo do prywatności. Zbyt duży zakres dopuszczalnej ingerencji oznacza ryzyko poważnych nadużyć Jest to szczególnie istotne w przypadku danych internetowych i tworzenia stałych łączy do ich pozyskiwania.

Rzecznik Praw Obywatelskich podnosi w swoim wniosku liczne zarzuty, m.in.:

- Zakres, w którym dopuszczalne będzie gromadzenie danych przez policję, uznajemy za zbyt szeroki i niedookreślony – podkreśliła na konferencji prasowej w Biurze RPO dr Agnieszka Grzelak, zastępczyni dyrektora Zespołu Prawa Konstytucyjnego, Europejskiego i Międzynarodowego.  - Kwestionujemy również problem związany z kontrolą gromadzenia i przetwarzania danych przez służby.

- Ustawa będzie pozwalała na tworzenie infrastruktury do pozyskiwania danych internetowych. W przypadku billingów służby rocznie sprawdzają ok. 2 milionów informacji. Jeżeli powstanie ta infrastruktura, to będziemy mówili o podobnej skali sprawdzania danych internetowych. Infrastruktura pozyskiwania danych w trybie elektronicznym, za pomocą stałego łącza, stwarza znacznie większe możliwości niż zwyczajne pisemne składanie wniosku i wykazywanie, na potrzeby jakiego postępowania te dane internetowe są potrzebne – wskazał rzecznik praw obywatelskich dr Adam Bodnar. 

- Głównym zarzutem, który kierujemy w kontekście kontroli operacyjnej, jest zbyt długi czas jej trwania. Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami kontrola operacyjna będzie mogła trwać aż do 18 miesięcy. Czyli przez półtora roku służby policyjne i służby specjalne będą mogły ustalać treść naszej korespondencji niezależnie od tego, czy ostatecznie zostanie uruchomione na tej podstawie postępowanie karne – zaznaczył dr Krzysztof Szczucki z Zespołu Prawa Karnego w Biurze RPO.