Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Państwo nie zwróci obywatelowi nadpłaconego podatku dochodowego, choć Minister Finansów zmienił pierwotnie niekorzystną dla niego interpretację indywidualną
• Podatnik zastosował się do pierwszej interpretacji i zapłacił podatek. Po zmianie wykładni minął jednak 5-letni termin przedawnienia roszczenia o zwrot takiej nadpłaty
• Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargi kasacyjne, które na korzyść obywatela złożył Rzecznik Praw Obywatelskich
• NSA uznał że nie ma możliwości zwrotu nadpłaty - nawet po korzystnej zmianie interpretacji indywidualnej - jeśli upłynął termin do złożenia wniosku o jej stwierdzenie

Sprawa dotyczy żołnierza zawodowego, który w latach 2005-2008 służył poza granicami kraju. Pobierał uposażenie w złotych oraz należność zagraniczną  w euro. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, którego obywatel spytał, czy należność w euro podlega opodatkowaniu, wydał niekorzystną dla niego indywidualną interpretację prawa podatkowego. Obywatel zastosował się do niej i uiścił należny podatek dochodowy od osób fizycznych za lata 2005, 2006 i 2007.

Po ponad 5 latach  Minister Finansów zmienił z urzędu te interpretację indywidualną, stwierdzając, że była ona nieprawidłowa. Doręczono ją obywatelowi w styczniu 2014 r. Wtedy zwrócił się on do urzędu skarbowego o stwierdzenie nadpłaty podatku za trzy lata. Urząd odmówił jednak wszczęcia postępowania podatkowego. Uzasadnił, że prawo do żądania stwierdzenia nadpłaty ograniczone jest terminem przedawnienia zobowiązania podatkowego – następuje to po 5 latach licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Urząd skarbowy uznał również, że nie ma znaczenia przyczyna spóźnionego złożenia wniosku. Decyzję utrzymała Izba Skarbowa.

Podatnik odwołał sie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. Oddalił on jego skargi, wskazując, że zmiana interpretacji indywidualnej przez Ministra Finansów nie może wyłączać art. 79 § 2 Ordynacji podatkowej, określającego termin do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty. Według WSA realizacja przyjętej w art. 14k Ordynacji podatkowej zasady nieszkodzenia - oznaczającej, że podmiot, który zastosował się do interpretacji nie może ponosić w związku z tym negatywnych konsekwencji - jest  ograniczona regułami Ordynacji podatkowej.

Po analizie sprawy RPO złożył do NSA skargi kasacyjne, kierując się zasadą słuszności. Rzecznik ocenił, że podatnika pozbawiono ochrony prawnej w związku z zastosowaniem się przez niego do interpretacji, która następnie została zmieniona. Złożenie wniosków o nadpłatę już po upływie terminu przedawnienia nastąpiło zaś bez winy podatnika. Było to bowiem konsekwencją zmiany interpretacji dokonanej przez Ministra Finansów - po upływie terminu do złożenia tego wniosku. RPO podkreślał, że podatnik działał w zaufaniu do organów podatkowych, mimo to doznał negatywnych skutków postępowania, które spowodowało uszczerbek w jego majątku.

W ocenie rzecznika zasadne było wszczęcie postępowań podatkowych w celu zbadania możliwości zastosowania art. 14k Ordynacji podatkowej. Przewiduje on ochronę dla podatnika przed skutkami zmiany lub uchylenia interpretacji indywidualnej.

W ocenie rzecznika prawidłowa wykładnia przepisów powinna prowadzić do wniosku, że prawo do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty nie mogło wygasnąć, skoro o zmianie indywidualnej interpretacji (na jego korzyść) podatnik dowiedział się po upływie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

29 sierpnia 2018 r. NSA nie podzielił argumentacji RPO i oddalił jego skargi kasacyjne. W ustnych motywach uzasadnień trzech orzeczeń NSA stwierdził, że zasada nieszkodzenia z Ordynacji podatkowej nie ma prymatu nad innymi przepisami tej ustawy, w tym również jej art. 79 § 2. Interpretacje indywidualne prawa podatkowego nie wywołują skutków materialnoprawnych i podatnik nie ma obowiązku zastosowania się do nich - podkreślono.

Orzeczenia zapadły w składzie: sędziowie NSA Anna Dumas, Grażyna Nasierowska (spr.), Teresa Porczyńska (sygn. akt: II FSK 2492/16, II FSK 2493/16 oraz II FSK 2955/16).

V.511.359.2015