Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rosną obawy o sytuację wychowanków oraz personelu Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych
• Mimo zagrożenia epidemicznego nie wstrzymano stosowania takiego środka wobec małoletnich, zatem zakłady poprawcze i młodzieżowe ośrodki wychowawcze przyjmują nowych wychowanków
• Nie zagwarantowano im jednak dodatkowych środków niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa w nowych, epidemicznych warunkach

Rzecznik Praw Obywatelskich bada przygotowanie miejsc pozbawienia wolności na problemy wynikające z rozprzestrzeniania się koronawirusa. Spytał Ministerstwo Sprawiedliwości o wyzwania, przed jakimi stanęły sądy, rozpatrując w czasie epidemii sprawy nieletnich o umieszczenie w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych lub zakładach poprawczych. RPO zwrócił także uwagę MS na dylematy dyrektorów ośrodków, związane z udzielaniem urlopów wychowankom, szczególnie w okresie zbliżających się świat.

W odpowiedzi dyrektor Departamentu Spraw Rodzinnych i Nieletnich wskazał, że z uwagi na zagrożenie epidemiologiczne zasadne jest ograniczenie ruchu nieletnich w zakładach poprawczych, aby wychowankowie, jak i pracownicy nie byli narażeni na zarażenie. Zaznaczył również, że zarówno przepustka jak i urlop jest - jedną z wielu w katalogu – nagrodą, jaką może przyznać dyrektor zakładu poprawczego lub ośrodka. Rekomendował także wstrzymanie udzielania urlopów i przepustek.

RPO zapytał także dyrekcję Ośrodka Rozwoju Edukacji o trudności, z jakimi się mierzy, podobnie jak zwracający się do niego dyrektorzy MOW.

W odpowiedzi dyrekcja ORE stwierdziła, że na poziomie instytucjonalnym procedury związane z kierowaniem nieletnich do młodzieżowych ośrodków wychowawczych nie uległy zmianie. Sam Ośrodek Rozwoju Edukacji nie wstrzymał i nie zawiesił realizacji postanowień sądów rodzinnych o zastosowaniu środka wychowawczego w postaci umieszczenia w MOW. Jedynie w sytuacji podejrzenia wystąpienia w danej placówce zagrożenia epidemiologicznego, ORE wstrzymuje wydawanie wskazań do momentu wyjaśnienia.

ORE wskazał także następuję wyzwania:

• problemy z przeprowadzaniem wywiadów środowiskowych - sądy rejonowe ograniczyły zlecanie ich przeprowadzania;
• utrudniony proces informowania sądów rejonowych za pośrednictwem Poczty Polskiej o wydanych wskazaniach związany z pracą zdalną części sądów;
• utrudniony kontakt z samorządem i pracownikami MOW w związku z przebywaniem na zasiłku opiekuńczym lub pracą zdalną.

Dyrektorzy MOW zgłaszają natomiast do ORE problemy związane z:

• obawą przed zarażeniem koronawirusem wychowanków i pracującej kadry przez nieletnich nowo przybyłych i wracających z ucieczek;
• brakiem przepisów dotyczących obowiązkowego badania na wśród wychowanków docierających do placówki;
• niewystarczającą liczbą nauczycieli i specjalistów gotowych do pracy;
• zwiększeniem kosztów funkcjonowania placówek – izolacja podnosi koszty dodatkowej, nieplanowanej wcześniej, 24-godzinnej opieki wychowawczej;
• transportem wychowanków zatrzymanych na Policyjnej lzbie Dziecka - placówki nie dysponują samochodami umożliwiającymi bezpieczne przetransportowanie wychowanka w izolacji od kierowcy i wychowawcy;
• brakiem izolatek dla nowo przyjmowanych nieletnich lub wychowanków powracających z ucieczek;
• zdrowiem psychicznym wychowanków i wychowanek - specjalistyczne leczenie psychiatryczne w obecnej sytuacji jest bardzo utrudnione;
• brakującymi środkami ochronnych oraz dezynfekcyjnych.
• zaopatrzeniem, wzrostem cen żywności, środków czystości i leków;
• ewentualnym urlopowaniem wychowanków na święta – z jednej strony powracający będą musieli być poddani 2-tygodniowej izolacji, z drugiej brak możliwości urlopu może powodować ogromną frustrację, bunty i zwiększoną liczbę ucieczek.

W tej sprawie RPO zwracał się również do MEN o udzielenie informacji na temat aktualnego stanu przygotowania młodzieżowych ośrodków wychowawczych na zagrożenie związane z rozprzestrzenianiem się nowego koronawirusa.

Mając na uwadze rosnące zagrożenie oraz szczególną sytuację osób, w tym nieletnich, przebywających w różnego rodzaju miejscach izolacji, RPO wystąpił również do Głównego Inspektora Sanitarnego z prośbą o rozważenie opracowania zaleceń związanych z przeciwdziałaniem rozprzestrzenianiu się koronawirusa w miejscach izolacji.

IX.550.2.202, VII.7037.59.2020