Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Problem samobójstw jest w Polsce lekceważony. Często słyszymy, że państwo chce chronić życie, a wydaje się, że problem samobójstw jest lekceważony i przyjmowany na porządku dziennym. Tymczasem obowiązkiem państwa jest podejmować wszelkie możliwe działania, aby samobójstw było jak najmniej – zauważył Rzecznik.
• RPO wziął udział w II Kongresie Suicydologicznym – spotkaniu ekspertów zajmujących się zapobieganiu samobójstwom.
• Tegorocznym tematem  przewodnim była profilaktyka samobójstw –  od nauki do praktyki w dobie pandemii COVID-19.

19 i 20 listopada eksperci z Polski i z zagranicy spotkali się na II kongresie suicydologicznym „Profilaktyka samobójstw: od nauki do praktyki – w dobie pandemii” organizowanym przez Uniwersytet Medyczny w Łodzi. W szczególnym czasie pandemii COVID-19 zaprezentowana została najnowsza wiedza z zakresu suicydologii i przykłady skutecznych działań profilaktycznych opartych na naukowych podstawach. Kongres zakończyła debata nad kierunkami działań w zakresie profilaktyki samobójstw m.in. z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Zdrowia i innych resortów istotnych z punktu widzenia wdrażania strategii zapobiegania zachowaniom samobójczym.

Rzecznik mówił na tym ważnym wydarzeniu o tym, że problem samobójstw w Polsce jest marginalizowany przez władze, że jest to grzech zaniechania ze strony państwa, które nie wykorzystuje wszystkich dostępnych narzędzi, aby chronić obywateli. Jedną z przyczyn samobójstw w Polsce są podziały, konflikty, kryzys zdrowia psychicznego.

System ochrony zdrowia nie jest zreformowany, brakuje łóżek i porad, opieki środowiskowej. Szczególnie dotyka to dzieci i młodzieży. Co roku znikają w Polsce trzy duże klasy szkolne dzieci, które odebrały sobie życie. Tę dramatyczną sytuację ukazują także statystyki przepisywania leków antydepresyjnych najmłodszym obywatelom. O tym jak poważna jest sytuacja młodzieży, która czuje się wyobcowana, wypchnięta poza społeczność szkolną i rówieśniczą RPO mówił także w wystąpieniu z okazji Dnia Edukacji Narodowej. Na dyskryminację i odrzucenie narażona jest szczególnie młodzież LGBTQ+. Dochodzi do sytuacji, w której w niektórych województwach więcej wydajemy na Muzeum Disco Polo niż na opiekę psychologiczną dla dzieci. Brakuje także psychologów w szkołach, a powinien być to całkowicie naturalny etap pierwszej pomocy dla dziecka w kryzysie zdrowia psychicznego.

Samobójstwa to nie są kolejne abstrakcyjne liczby, tylko niezwykle poważny, dramatyczny problem, który narasta – podkreślił RPO. Sytuację może pogorszyć fakt, że badania naukowe dotyczące epidemii jasno wskazują, że życie w stanie społecznej izolacji, załamanie kontaktów międzyludzkich pogarszają stan zdrowia psychicznego obywateli. Szczególnie narażone są osoby starsze, samotne, zależne. W przypadku epidemii koronawirusa, ofiarami mogą być także przedsiębiorcy. Są oni narażeni na ogromny stres związany z utratą niejednokrotnie dzieła swojego życia.

W Polsce chętnie posługujemy się słowem rodzina, a przecież samobójstwa to właśnie niejednokrotnie wynik kryzysu tej rodziny, rozpadu więzi, braku wsparcia. Jeśli mówimy o ochronie rodziny, to mówmy o dbaniu o rodzinę w kryzysie, potrzebującą wsparcia, a nie o fikcyjną wizję idealnej rodziny z reklamy telewizyjnej, którą należy chronić przed wyimaginowanymi zagrożeniami. To jest rola państwa. Apeluję o niezwłoczne przyjęcie krajowego planu przeciwdziałania samobójstwom oraz zajęcie się poprawą sytuacji psychiatrii w Polsce – zakończył Rzecznik.

Statystyki nie kłamią – co wiemy o skali problemu w Polsce?

Jak informują organizatorzy kongresu, samobójstwa są problemem globalnym, niezależnym od miejsca zamieszkania. Szacuje się, że rocznie ok. 800 tys. ludzi na świecie odbiera sobie życie. Co roku miliony ludzi cierpią z powodu samobójczej śmierci kogoś bliskiego.

W Polsce z powodu samobójstw umiera więcej ludzi niż w wypadkach drogowych. Zgodnie z najnowszymi statystykami Komendy Głównej Policji w 2019 roku życie odebrało sobie 5255 osób (w wypadkach zginęło 2909 osób), a wg statystyk gromadzonych przez KGP w 2019 r. co 44 minuty dochodziło do zamachu/zachowania samobójczego - zakończonego lub niezakończonego zgonem (łącznie odnotowano 11 961 prób samobójczych i samobójstw).

Niepokoi także wysoki odsetek samobójstw wśród nastolatków - co piąta śmierć nastolatka następuje w wyniku samobójstwa. W grupie wiekowej 13-18 lat w 2019 roku odnotowano 94 zgony z tego powodu. W grupie osób dorosłych samobójstwa stanowią 1,2% ogółu zgonów.

Samobójstw i prób samobójczych jest jednak więcej, ponieważ nie wszystkie są rejestrowane. Szacuje się, że liczba prób samobójczych w populacji osób dorosłych jest ponad 20-krotnie wyższa niż odnotowanych, podczas gdy w populacji nastolatków – stu- a nawet dwustukrotnie wyższa.

Link do szerszego opracowania organizatorów Kongresu na ten temat znajdą Państwo pod tekstem.