Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, dotyczącym wniosku Konfederacji Lewiatan w sprawie K 15/16.
• AKTUALIZACJA: 13 maja 2021 TK orzekł, że jeden z kwetsionowanych przepisów jest zgodny z Konstytucją, a w pozostałym zakresie sprawęumorzył. 
• Sprawę rozstrzygnął skład: Julia Przyłębska – przewodniczący, Mariusz Muszyński, Justyn Piskorski, Jakub Stelina – sprawozdawca, Michał Warciński

Wniosek dotyczy wykładni przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przyjętej w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, zgodnie z którą płatnikiem składek z tytułu umowy zlecenia zawartej przez pracownika z osobą trzecią, jest pracodawca. Wiąże się to z konstrukcją uznania za pracownika w prawie ubezpieczeń społecznych osoby wykonującej pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej na rzecz pracodawcy.

W piśmie procesowym RPO przedstawił swoje stanowisko wskazując na niekonstytucyjność przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w tym zakresie. W uzasadnieniu Rzecznik podkreślił m.in., że zakwestionowane przepisy ustawy zostały sformułowane w sposób na tyle niepełny i nieprecyzyjny, że pozwalają na interpretację, która narusza konstytucję. Zgodnie bowiem z ustaloną wykładnią pracodawca ma pełnić rolę płatnika składek należnych od kwot wynagrodzenia z tytułu umów, których nie jest stroną i o których zawarciu może nawet nie wiedzieć.

Tego problemu dotyczyło również pytanie prawne Sądu Apelacyjnego w Szczecinie (P 1/16), skierowane wcześniej do Trybunału Konstytucyjnego. Rzecznik przystąpił do tego postępowania i w piśmie procesowym wskazał, że przepisy ustawy systemowej interpretowane w drodze wykładni rozszerzającej nie mogą stanowić podstawy prawnej do zobowiązania podmiotu prawa do ponoszenia daniny publicznej, w tym także zobowiązania do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Ustawa systemowa powinna jednoznacznie określać, kto jest płatnikiem składek.