Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar brał udział 2 lipca w posiedzeniu sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych.
• Przedstawił informację dotyczącą skarg i wniosków oraz interwencji podejmowanych przez RPO w latach 2015-2017 w sprawach zachowań antymuzułmańskich i islamofobicznych. 

- Problem istnieje i wymaga refleksji ze strony najwyższych organów władzy – mówił Adam Bodnar członkom komisji.

Od 2015 r.  corocznie wzrasta liczba podjętych przez RPO spraw dotyczących przestępstw i innych zachowań motywowanych nienawiścią na tle narodowościowym, etnicznym, rasowym lub wyznaniowym. W 2015 r. było ich 40;  w roku 2016 - 60, a w 2017 r. - 100. W I połowie 2018 r. Biuro RPO podjęło już 40 spraw.

Według danych Prokuratury Krajowej, w 2015 r. prowadzono 1548 postępowań w sprawach przestępstw z nienawiści, w 2016 r. - 1631, a w 2017 r. - 1449. Podane liczby nie uwzględniają jednak spraw zgłoszonych, w których prokuratorzy odmawiali dochodzenia.  Dokument Prokuratury Krajowej nie podaje liczby odmów, ale wspomina o 1708 sprawach zarejestrowanych w 2017 r. RPO przyjmuje, że to jest rzeczywista liczba takich spraw z ub.r.

Rzecznika niepokoi szczególnie fakt, że to muzułmanów dotyczyła większość przestępstw motywowanych nienawiścią - prokuratura odnotowała w 2017 r. aż 328 takich spraw. Liczba ta, w porównaniu do roku 2015, wzrosła prawie dwukrotnie. 

Biuro RPO wraz z  ODIHR/OBWE realizuje  projekt badawczy w celu oszacowania skali występowania oraz zgłaszalności przestępstw z nienawiści, a także rozpoznanie ich specyfiki w wybranych społecznościach - muzułmańskiej, afrykańskiej i ukraińskiej. Z badań wynika, że rzeczywista skala przestępstw z nienawiści jest bardzo niedoszacowana; tylko 5%  jest zgłaszane policji.

Rzecznik wskazywał też na znaczne zradykalizowanie języka debaty publicznej w sprawie migrantów. Jest też swoiste przyzwolenie na uznawanie tych kategorii przestępstwa za mało „szkodliwe społecznie” .

Według RPO ważne jest systemowe wsparcie  dla ofiar tych przestępstw, czego dziś nie ma.  Brakuje też odpowiedniej koordynacji działań.

Rzecznik przedstawił komisji przykłady badanych przez siebie spraw:   

• pobicie obywatela Pakistanu w parku Mirowskim w Warszawie w kwietniu 2016r.  Postepowanie  umorzono z powodu niewykrycia sprawców, a policja nie przypisała zdarzeniu znamion przestępstwa motywowanego nienawiścią;

• atak na studentów pochodzących m.in. z Turcji w Bydgoszczy w maju 2016 r. Napaści towarzyszyły rasistowskie okrzyki i komentarze. Sprawcom zarzucono  przemoc i groźby ze względu na przynależność rasową, narodową i etniczną. Skazano ich na 1 rok lub 10 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu;

• pobicie Czeczenki, której  w Łomży w maju 2016 r. zerwano hidżab i uderzono. Sprawcy, który przyznał się do winy, zarzucono przemoc oraz publiczne znieważenie i naruszenia nietykalności cielesnej z powodu przynależności narodowej. Zapadł wyrok skazujący;

• dwukrotna napaść na studentkę z Algierii w Łodzi w maju 2016 r. Została ona napadnięta przez tego samego mężczyznę. Zarzucono mu m.in.. przemoc  z powodu przynależności narodowej lub etnicznej.  Sąd wydał wyrok skazujący;

• wydarzenia w Ełku po tragicznej śmierci mieszkańca miasta, grudzień 2016 r.-styczeń 2017 r. Po  bójce, w wyniku której zginął 21-latek, doszło do kilkudniowych zamieszek. Policja nie próbowała powstrzymać dewastacji lokalu z kebabem. Doszło do próby podpalenia mieszkania, gdzie  mieszkał Algierczyk zatrzymany w związku ze śmiercią mężczyzny. W sumie zatrzymano ok. 30 osób; postawiono im m.in. zarzuty udziału w zbiegowisku i w zamachach na osoby lub mienie. To postępowanie trwa. Umorzono zaś sprawę nawoływania do nienawiści na tle różnic narodowościowych;

• pobicie obywatela Arabii Saudyjskiej w Zakopanem w styczniu 2017 r. Kwalifikacja prawna nie uwzględniała możliwego rasistowskiego kontekstu zdarzenia. Dochodzenie umorzono;

• znieważenie Czeczena w Łodzi w maju 2017 r. Podrzucono mu połowę świńskiej głowy; pojawiły się też napisy znieważające muzułmanów. Policja umorzyła sprawę wobec niewykrycia sprawców. Decyzja ta będzie sprawdzona po interwencji RPO;

• antyislamskie hasła na Marszu Niepodległości 11 listopada 2017 r. Rzecznik zwrócił uwagę prokuratury m.in. na transparent zrównujący islam z terroryzmem oraz na
  antyuchodźcze okrzyki. Według  RPO mogło to być nawoływanie do nienawiści na tle etnicznym i wyznaniowym. Sprawa nadal jest prowadzona;

• napaść 40-osobowej grupy na kebab we Wrocławiu w  listopadzie 2017 r. Sprawcy rzucali w szyby butelkami, wznosili wulgarne, antymuzułmańskie okrzyki i skandowali ksenofobiczne hasła. Śledztwo trwa;

• obrzucenie kamieniami Ośrodka Kultury Muzułmańskiej na Ochocie w listopadzie 2017 r.  Sprawca, którego tożsamość potem ustalono, powybijał szyby i zdewastował ogródek działającej obok restauracji. Postępowanie jest w toku.

Podczas obrad komisji przedstawiciele organizacji  mniejszości religijnych i narodowych podkreślali, że w Polsce brakuje publicznego potępienia agresji wobec  muzułmanów.