Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Dane z kamer w tramwajach służby specjalne mogłyby zbierać wyłącznie, gdy jest to absolutnie niezbędne, a nie dla wygody agentów.
• Skąd więc pomysł, by wystąpić do Tramwajów Warszawskich o podgląd z kamer i inne dane o podróżnych?
• RPO pyta o to szefa ABW płk. Krzysztofa Wacławka

Rzecznik Praw Obywatelskich dowiedział się z mediów o żądaniu ABW, by spółka Tramwaje Warszawskie dała Agencji dostęp do kamer CCTV, a także danych generowanych przez inne systemy teleinformatyczne w dyspozycji Spółki.

Pismo w tej sprawie miało być wystosowane 2 grudnia 2020 r. ABW powołuje się w nim na porozumienie z dnia 30 czerwca 2016 r. w sprawie zasad i warunków korzystania przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego z elementów infrastruktury Tramwaje Warszawskie Sp. z o. o. Z pisma tego nie wynika jednak ani podstawa żądania dostępu do kamer monitoringu wizyjnego ani cel, jakiemu miałby służyć dostęp do danych z kamer i innych systemów. W piśmie nie ma też żadnego uzasadnienia.  Jak wskazują media, „dla służb specjalnych obraz z tych kamer może być przydatny do szerokiej i niekontrolowanej inwigilacji. (…) Oznacza, że można bez wiedzy i zgody sądów oraz prokuratury śledzić dowolne osoby w ramach działań operacyjnych”.

Budzi to zaniepokojenie Rzecznika Praw Obywatelskic. Takie działania mogą ograniczać bowiem prawo do prywatności oraz ochrony danych osobowych obywateli. Konstytucja w art. 47 i art. 51, określając elementy prawa do prywatności i ochrony danych osobowych, zobowiązuje władze publiczne do nieingerowania w określony przez nie zakres życia (aktywności) jednostki i zapewnia stosowną ochronę przed wszelkimi działaniami w niego godzącymi.

Należy przy tym przypomnieć wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 30 lipca 2014 r. (sygn. akt K 23/11), w którym Trybunał zwrócił szczególną uwagę na dalekosiężne i dotkliwe skutki prewencyjnego przechowywania danych telekomunikacyjnych (tzw. danych o ruchu i lokalizacji).

Należy również dodać, że w wyroku z dnia 11 grudnia 2014 r. w sprawie C-212/13 František Ryneš przeciwko Úřad pro ochranu osobnych údajů (ECLI:EU:C:2014:2428) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) rozważył kwestię stosowania przepisów dyrektywy 95/46/WE do przypadków monitoringu wizyjnego (w tym przypadku rejestrowania obrazu z kamer zainstalowanych przez osobę prywatną) i uznał, że ochrona prawa do prywatności, zagwarantowanego przez art. 7 Karty Praw Podstawowych UE wymaga, aby odstępstwa od zasad ochrony danych osobowych i jej ograniczenia były stosowane jedynie wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne.

Trzeba zatem podkreślić, że kluczowy wymóg dopuszczalności wprowadzenia ograniczenia zarówno w odniesieniu do art. 47, jak i 51 ust. 2 Konstytucji RP, tj. art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, ale także art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz 52 ust. 1 KPP UE odwołuje się do pojęcia „niezbędności”. Jest to podyktowane dążeniem do ograniczenia pozyskiwania przez władzę publiczną „niekoniecznych, lecz wygodnych” informacji o jednostce. Ani zatem względy celowości, ani „wygody” organów władzy publicznej nie mogą same w sobie uzasadnić naruszenia autonomii informacyjnej jednostki (wyrok TK z dnia 20 listopada 2002 r. w sprawie o sygn. akt K 41/02).

Dlatego – na podstawie ustawy o RPO – Rzecznik pyta, w jakim celu ABW żąda dostępu do kamer monitoringu wizyjnego w tramwajach, w jaki sposób dane uzyskane będą wykorzystywane, a także czy ABW uzyskała opinię Prezesa UODO w tym zakresie.

Rzecznik prosi również o informacje, czy z podobnym żądaniem ABW zwróciła się również do przewoźników w innych miastach oraz czy ABW ma aktualnie dostęp do monitoringu wizyjnego innych podmiotów zewnętrznych i w jaki sposób/w oraz w jakim celu dane z monitoringu wizyjnego są aktualnie wykorzystywane.

RPO pyta też, w jaki sposób dane osobowe, pozyskiwane z kamer monitoringu wizyjnego są przez ABW chronione, tj. w szczególności jakie środki organizacyjne, techniczne i prawne zostały przedsięwzięte w celu ich zabezpieczenia w toku przetwarzania.

VII.501.1.2021